Dalgalı Kur Sistemi Nedir?
Piyasalardaki arz ve talep ikili ilişkisine göre belirlenen dalgalı kur rejimi, sabit kur sisteminin tam tersi olarak dalga kur sistemi çalışmaktadır. Değişken kur rejimi olarak da isimlendirilen bu sistemde, döviz rezervleri yerine kur üstünde değişim oluşmaktadır. Çünkü dalgalı kur sisteminde merkez bankasının karışma bulunmadığı bilinmektedir.
Dalgalı Kur Rejimi Nedir?
Sabit kur düzeninin tam tersi olarak açıklanabilen dalgalı kur rejimi, değişken kur rejimi adıyla da bilinmektedir. Değişken kur rejiminde döviz kuru, belirli koşullara göre belirlenmektedir. Kamu aracılığı ile müdahale edilmeyen döviz kuru, bu durumda piyasalardaki arz ve talep ilişkisine göre hesaplanmaktadır. Sabit kur sisteminin tam tersi olan dalgalı kur rejiminde otokton paranın yabancı paralar ile arasındaki ilişki, anlık olarak tekrardan belirlenmektedir.
Bu kur sisteminde çoğunlukla merkez bankalarının kurlara herhangi bir müdahalesi olmamaktadır. Fakat az da olsa sınır bir şekilde müdahale gerçekleştirilebilmektedir. Dalgalı kur rejiminde kurlar arz ve talebe göre belirtildiğinden dolayı belirsizlik oluşması olağandır.
Dalgalı Kur Sistemi Avantajları
Merkez bankalarının çoğunlukla herhangi bir müdahalede bulunmadığı döviz kuru sistemine dalgalı kur rejimi olarak adlandırılmaktadır. Arz ve talep unsurlarından etkilenen dalgalı kur rejimi, birtakım avantajlar ile beraber olumsuz yönleri de barındırmaktadır. Değişken kur rejimi olarak da bilinen dalgalı kur sisteminin avantajlı yönleri ise şu şekildedir:
• Ulusal paranın gerçek değerini belirtmesi, dalgalı kur rejiminin iyi yönlerindendir.
• Bu sistemin avantajları arasında kurdaki dalgalanmalarla ilgili olarak ödemeler dengesinin kendiliğinden dengelenmesi de yer almaktadır.
• Merkez bankasının iç ekonomik dengeye odaklanılmasına olanak sunması, dalgalı kur rejiminin avantajlarından biridir.
• Ekonomiyi dış şoklardan koruması ve döviz rezervi ihtiyacını düşürmesi, değişken kur rejiminin avantajlı yönlerindendir.
• Dalgalı kur rejiminin ülkeye, karşılaştırmalı avantaja sahip olduğu ürünler bağlamında kar sağlaması da söz konusudur.
Dalgalı Kur Sistemi Dezavantajları
Birçok avantajlı yönü bulunan dalgalı kur sistemi, bazı dezavantajları da beraberinde getirebilmektedir. Bu sistemin başlıca dezavantajları ise şu şekildedir:
• Dalgalı kur sistemindeki dalgalanmaların, geleceğe ilişkili belirsizlikler yaratması sebebi ile yatırım ve ticaret kapsamında düşüş meydana gelebilmektedir.
• İhraç ve ithal mal üstündeki talep esnekliklerinin düşüklüğünden kaynaklı olarak Marshall-Lerner Koşulu işlemeyebilmektedir.
• Değişken kur sistemi, maliyet enflasyonuna sebebiyet verebilmektedir.
• Kur kapsamındaki değişmeler ile ilişkili olarak, istikrar bozucu spekülasyonlar meydana çıkmaktadır.
Dalgalı Kur Sisteminde Döviz Kurları Nasıl Belirlenir?
Dalgalı kur rejimi, temelinde arz ve talep doğrultusunda belirlenmektedir. Bundan dolayı yerli paranın yabancı paralar ile olan ilişkisi, piyasalarda saptanmaktadır. Bu doğrultuda dalgalı kur rejimi çerçevesinde bu değer ilişkisi, gün içinde sürekli olarak tekrarlayacak bir şekilde belirlenmektedir. Sabit kur sisteminin aksine dalgalı kur rejiminde; uluslararası bağlamda herhangi bir ülkenin parasının değeri, iç ve dış saha yani piyasadaki arz-talep ile ilişkili olarak çözümlenebilmektedir.
Yine sabit kur düzeneğinden farklı olarak değişken kur rejiminde, ülkenin resmi döviz rezervleri yerine kurlar değişiklik yaşayabilirler. Normalde sabit kur sisteminde kurların aynı kaldığı ve merkez bankasının müdahalesi sonucunda ülkenin döviz rezervlerinin yükselme ya da düşme gösterdiği bilinmektedir. Ancak dalgalı kur sisteminde bu müdahale söz konusu olmadığı için değişim, kur üzerinde gerçekleşir.