DeFi, merkeziyetsiz ve finans kelimelerinden oluşan, merkeziyetsiz finans işlemlerine verilen genel addır. DeFi hiçbir merkez ve otoriteye bağlı kalmaksızın finansal yapılara verilen addır.
Bitcoin ve Ethereum gibi belli bir merkezi ve karar verici otoritelerin olmadığı kripto paralarda DeFi gibi sistemler ideal örneklerdir. Sadece finansal araçlar sadece para gönderme ve alma ile sınırlı olmadığı için DeFi denildiğinde daha gelişmiş finansal işlevleri akla getirmek doğru olacaktır. Bunlara arasında kredi almak, kredi verme, merkeziyetsiz borsa, sigorta, alışveriş, pazaryeri ve benzerlerini saymak mümkündür. Bu tür daha gelişmiş özelliklere imkan sağlayanlar için borsada tokenları bulunan Compound (COMP), Kyber Network (KNC), 0x (ZRX), Bancor (BNT), Synthetix Network Token (SNX), Maker (MKR), Uniswap (UNI) ve Aave (LEND) sayılabilir.
DeFi yapılarında bir şekilde kullanıcılara güven verici unsurlar olmalıdır. Her ne kadar merkeziyetsiz bir yapı ilgli çekici olsa da bu durum kötü amaçlar içinde kullanabilir. Bitcoin DeFi yapısı bozulmaz ve değiştirilemez bir matematik formülü ile güvenlik sistemleri en üst seviyeye çıkarılmıştır.
DeFi sistemlerinin tamamında bir neden sonuç ilişkisi bulunmalıdır. Yapılabilecek işlemler bellidir ve hangi şartlarda hangi işlemlerin yapılacağı nettir. Bu nedenle DeFi sistemlerinde akıllı sözleşmeler merkezsiz uygulamalar ve konsensüs protokolleri oldukça önemli bir yerdedir.
DeFi Ortaya Çıkış Amacı
DeFi, kripto para birimlerinin özgürlük amacıyla ortaya çıkmalarının ardından daha demokratik bir finans sisteminin inşası için başlatılmıştır. DeFi sistemlerinin bir diğer önemli amacı geleneksel finans sistemlerine erişimi olmayan insanların finans işlerini yapabilmelerini sağlamak.
Dünya’da yaklaşık 1,7 milyar insan geleneksel finans sistemine yani bankacılık işlemlerine erişememektedir. Mevcut finans sisteminin erişemediği bu insanlara DeFi sistemi erişmeyi amaçlamaktadır.
Banka sistemlerine erişimin de fiziksel engeller bulunsa da genelde insanların merkezi olan bankalara karşı olan güvensizliği önemli bir yer almaktadır.
DeFi ile Banka Arasındaki Fark Nedir?
DeFi bankalara güveni bulunmayan kişilerin bankacılık işlemlerini bir otorite tarafından değil de sistemin oluşturduğu algoritma üzerinden gerçekleştirilmesini sağlamaktadır. DeFi ağlarına bağlı milyonlarca cihaz ile belli bir formül üzerinden işlemlerinizi yapabilmenizi sağlar. Bununla birlikte DeFi sistemlerinde bir merkezi müdahalesi imkansızdır. Sistemi kullananlar aynı zamanda sistemin çalışmasını da sağlamaktadır.
Genel olarak DeFi sistemlerinin avantajları yönleri şunlardır:
Merkeziyetsiz borsaların ortaya çıkmasını sağlamıştır.
Paraya dayalı bankacılık sistemlerinin herkesin kullanılmasını sağlamıştır.
Kullanıcılar arası borç alma ve borç verme işlemlerinin yapılabilmesi sağlamıştır.
Piyasaya yeni bir kripto para biriminin sunulmasını ve projeler için fon toplayabilmeyi sağlamıştır.
Yeni kullanılabilir finans gereçlerinin DeFi ile kullanıma sunulabilmesini sağlamıştır.
DeFi Sistemlerinin Avantajı Nedir?
2008 krizi sonrasında birçok kişi banka ve devlet merkez bankalarına olan güvenleri kırılmıştır. Bir merkezin tüm finans enstrümanlarında kurduğu hakimiyet para politikalarına ve her an bankaların dahi zarar edebileceği bir sistem çok eleştirilmişti.
Hükümetlerin sınırsız para basabiliyor olmaları, değerlemeleri değiştirebilmeleri, insanların belli bir formül üzerinden kimsenin müdahale edemeyeceği sistemlere olan ilgisini artırdı.
Bitcoin bu alanda ortaya çıkan en önemli varlık oldu. Merkezi olmayan, binlerce kişinin dahil olması ile hem kullanan, hem yöneten olabilecekleri bir DeFi yapılanmasıydı.
Merkezi otorite ihtiyacı duyulmayan blockchain sistemi ile, finans alanı daha özgür olmaya başladı. Kullanıcılar kendi varlıklarını muhafaza edebiliyor ve aracı olmadan bir başkasına, gizlilik ilkesi ile gönderebiliyorlar.
DeFi Kullanım Alanları Nelerdir?
DeFi, geleneksel finans sistemlerinden daha iyi bir sistem sunacağını iddia eden bir sistemdir. Bu nedenle geleneksel finans sistemlerinden avantajlı olan kullanım alanları bulunmaktadır. Bunlar genel olarak şunlardır;
Dünyanın her yerine ucuz, hızlı ve güvenli para transferi yapabilmek.
Kurulan borçlanma sistemleri ile kullanıcılar hem borç alabiliyor hem de borç verebiliyorlar.
Sahip olunan bir bir varlığı tokenlaştırabilme. Böylece o varlığa hem bir değer vermiş hem de transfer edilebilmesini sağlanmaktadır.
DeFi’nin Dezavantajları Nedir?
DeFi birçok yönüyle geleneksel finans anlayışını kökten değiştirmesi bekleniyor. Bu değişimin henüz başında olunması bu sistemin bazı alanlarında hala açık yerlerin olmasına neden olmaktadır.
DeFi sistemlerinin şu an eksik olabilecek iki yönü bulunmaktadır. Dünyanın tamamında kullanılabilir olmayı amaçlasa da şu an için DeFi kullanan kişi sayısı çok azdır.
İkinci bir sorun olarak da, bu denli çok işlemin bir şekilde veri olarak muhafaza edilmesi gerekmektedir. Bu verilerin muhafazası için yeterli bir altyapısı bulunmamaktadır.