Borsa performanslarını izlenmesi amacıyla oluşturulan endeksler borsaların en fazla işlem gören enstrümanlar haline gelmiştir.
Endekslere yatırım yapmak isteyenlerden en çok gelen sorular arasında ise endeks nedir? Başlıca endeksler hangileridir? Endekslere neden yatırım yapılıyor? gibi sorular geliyor.
Endekslerde yatırım yapmak isteyenler için öncelikle endeks nedir? Sorusu ile başlayalım. Endeks, borsada işlem gören yatırım araçlarının belirli bir zaman dilimi içinde fiyatlarında, maliyetlerinde ve satış performanslarındaki oransal değişimi ölçen göstergeye denir. Küresel piyasaların içinde yer alan iki yüze yakın borsanın kendi bünyesinde birçok endeks bulunur. Yatırımcılar bu endeksleri alıp satabiliyorlar. Türkiye’den örnek verecek olursak, BİST 100 endeksi, BIST 30 endeksi gibi, yurt dışında ise S&P’den Nikkei 225 endeksine birçok popüler endeksi saymak mümkündür.
Endeks denildiğinde akla ilk gelen hisse senedi endeksleri olabilir. Ancak tahvil ve bono endekslerinden döviz endekslerine, dolar endeksinden euro endeksine birçok para birimi için endeks hesaplaması yapılır. Bu endekslerin hepsi endeksi oluşturan yatırım aracının performansını, maliyetini ve satış değerini izleme beklentisini karşılıyor. Endeks değerinin hesaplanması da aynı prensipte gerçekleşir. Belirli bir zaman dilimindeki fiyat hareketleri üzerinden hesaplanır.
Endeksler, endeksi oluşturan yatırım araçlarının fiyat hareketlerinin yönünü tespit etmek açısından önemli bir göstergedir.
Piyasalardaki başlıca önemli endeksler
Yerel piyasalarda başlıca önemli endekslere Borsa İstanbul’da işlem gören en yüksek işlem hacimli ilk 100 hisseden oluşan BİST 100 endeksini örnek verebiliriz. Borsa İstanbul bünyesinde ise BIST 50, BIST 30, BIST hizmet, BIST Bankacılık gibi 50’nin üzerinde endeks işlem görür. Ayrıca tahvil ve bono endeksleri olarak DIBS endeksleri de mevcuttur.
Küresel piyasalarda ise; Dow Jones 30, FTSE 100, Dax 30, S&P 500, CAC 40, Nasdaq, TecDax, Merval, DJ Euro Stoxx 50, XetraDax, NYSE, Hang Seng, BSE 30, Bovespa gibi endeksleri örnek verebiliriz.
Dünya piyasalarında yatırımcılar tarafından takip edilen başlıca önemli endekslerin bazılarını biraz açalım.
FTSE 100 endeksi
FTSE 100 endeksi, dünyanın dördüncü büyük borsası olan Londra Borsası’nda işlem görür. Yüksek hacimli ilk 100 şirketin hisselerinden meydana gelmektedir.
Dünyanın en büyük borsalarından bir tanesi olan New York Menkul Kıymetler Borsası (NYSE) bünyesinde birden fazla popüler endeks yer alır. Bunlardan bazıları ise;
Dow Jones Endeksi, New York Borsası’nda ve Nasdaq’da işlem gören, piyasa değeri en yüksek 30 hisse senedinin ağırlıklı ortalamasından oluşur.
Nasdaq Endeksi, Nasdaq Borsası’nda işlem gören yurtiçi ve uluslararası 3000′den fazla menkul kıymeti içerir.
S&P 500 Endeksi, tamamı ABD’de de olan 500 büyük sermayeli şirketin hisse senetlerinden oluşur.
Nikkei 225 Endeksi
Asya’nın en büyük borsalarından bir tanesi olan Tokyo Borsası’nda işlem gören en yüksek hacimli 225 hisseden oluşan Nikkei 225 endeksi, yatırımcıların gözde yatırım araçları arasındadır.
Endekslerde işlem yapmanın avantajları
Endeksler, endeksi oluşturan yatırım araçlarının performansını göstermekle birlikte işlem gördükleri borsanın yönünü izlemek içinde oldukça önemlidir. Trendin yönünü analiz etmek için ekonomist ve analistler tarafından yerel piyasalarla birlikte yurtdışı başlıca borsa endeksleri titizlikle izlerler.
Borsalarda endekslerin performansının alınıp satılması ise yatırımcılar açısından endeksleri önemli yatırım araçları kategorisine taşımaktadır.
Birçok yatırımcı birkaç hisse senedinin veya paritenin performansını izlemek yerine borsaların işlem hacmi en fazla, mali yapısı güçlü ve yatırımcıların en çok takip ettiği hisselerden oluşan endekslerde işlem yapmayı avantajlı bulur. Dolayısıyla endeksin performansını takip etmek yerine borsa eğilimini takip ederek gelir sağlamayı tercih ederler. Nispeten daha kolaydır ve hisse senedinin yüzdesel değişimine göre daha istikrarlı fiyat hareketleri sergiler. Bununla birlikte mesela hisse senedi borsalarının genelinde düşüş veya yükseliş bekliyorsa Forex piyasasında endeks satın alarak veya satım pozisyonu açarak borsanın genel trendinden yüksek gelir elde edebilir.