VİOP piyasalarında kaldıraç oranları ve kullanımı diğer kaldıraçlı piyasalara göre birkaç hususta cazip bir şekilde farklılık gösterir. Borsa İstanbul tarafından span parametrelerinin belirlenmesi, ürün gruplarına ve ürünlere göre değişiklik göstermesi gibi dolayısıyla VİOP piyasalarında kaldıraç oranları ve kullanımı daha önemli hale gelmektedir.
VİOP’ta kaldıraç oranları ve kaldıraç oranlarının kullanımı konusunun temel taşlarını oluşturmak için kaldıraç nedir ve nasıl hesaplanır konusunu açmakta fayda var.
Kaldıraç nedir?
Finansal piyasalarında kaldıraç, kurumsal ya da bireysel yatırımcıların daha az sermaye ile daha büyük hacimli işlemler yapmasına imkan tanıyan sistemin adıdır.
Kaldıraç sisteminin olmadığı bir piyasada 1:1 oranında işlem yapılır. Örneklendirecek olursak 1.000 TL ile 1.000 TL’lik alım pozisyonu açıldığında yüzde 1 değer artışı olduğunda en fazla 10 TL kazanabilirsiniz.
Kaldıraçlı bir piyasa olan VİOP piyasalarında kaldıraç oranları ürün gruplarına ve ürünlere göre değişiklik gösterir. Ortalama olarak 10:1 kaldıraç oranı vardır. Bu kaldıraç oranı üzerinden bakacak olursak 1.000 TL’lik bir sözleşmede 100 TL başlangıç sermayesi olduğunu düşündüğümüzde 1 yüzde 1’lik artışla 10 TL kazanılmış olur. 10 TL kazancı başlangıç sermayesine orantılandığımızda yüzde 10’luk getiriye denk gelmiş olur. Bu durum kaldıracın avantajlı özelliğidir. Diğer yandan yanlış stratejide aynı oranda kayıp riski de vardır. Bu yüzden kaldıraç sisteminin avantajından faydalanmak için başarılı işlem stratejisi üretebilmek ve teminat yönetimi yapabilmek oldukça önemlidir.
Kaldıraç nasıl hesaplanır?
Finans piyasalarında kaldıraç oranı genellikle aynı formül üzerinden hesaplanır.
Kaldıraç=Sözleşme büyüklüğü / başlangıç teminatı
Başlangıç teminatının kaç katına kadar işlem yapacağımızı gösteren unsur kaldıraç oranıdır. Örneğin; Akbank (AKBNK) vadeli işlem sözleşmesinde işlem yapıldığını düşünelim. Akbank’ta başlangıç teminatı 105 TL ve piyasa fiyatı 8,31 TL’dir. Bu durumda 1 kontrat için pozisyon büyüklüğü 831 TL’dir (VİOP’ta hisselerde sözleşme büyüklüğü 100 paydır). Şimdi kaldıraç oranını hesaplayalım
Kaldıraç=Sözleşme büyüklüğü / Başlangıç teminatı
Kaldıraç: 831/105= 7,9 kaldıraç oranıdır.
(Kaldıraç oranı başlangıç fiyatı ve ürünün piyasa fiyatı ile değişebilir)
VİOP piyasalarında kaldıraç oranları sabit midir?
VİOP piyasalarında kaldıraç oranları ürün gruplarına ve ürünlere göre değişiklik gösterir. Genel olarak VİOP piyasalarında kaldıraç oranının ortalaması 10 ile 20 arasındadır. Ancak fiyat değişimlerine bağlı olarak bu oran 30:1’e yükseldiği olabilir.
VİOP’ta kaldıraç oranları ürün ve ürün gruplarına göre ortalama şu şekildedir;
Paylarda ve endekslerde 10:1, dövizlerde 15:1, ons altında 20:1, gram altında 10:1, döviz grubunda ortalama 10 ile 20 arasında olmak üzere tüm ürün gruplarında farklılık göstermektedir.
VİOP piyasalarında teminat yönetimi ve kaldıraç etkisi
VİOP’ta da kaldıraç etkisi küçük yatırımlarla büyük hacimli işlem imkanı sunması açısından çok önemlidir fakat piyasalarda volatilitenin fazla olduğu ve ters pozisyonda kalındığı durumlarda ciddi kayıpların oluşmasına neden olur. Dolayısıyla VİOP’ta da yatırımcı hesabında serbest teminat bulundurması, teminatın hepsi ile işlem yapmaması, stratejinin doğru olduğunu test ettikten sonra pozisyonu artırması gibi teminat yönetimi stratejilerini uygulaması yatırımcı lehinedir.