Etkin piyasa aslında bir çeşit hipotezdir. Bir piyasada, işlemde olan menkul kıymetlerin mevcut değerlerine bakılarak onlara ilişkin elde edilebilir tüm bilgilere ulaşıldığı varsayılır. Etkin piyasa hipotezinde fiyat, alıcıların ve satıcıların belirlediği düşünülür. Pazardaki işlemcilerin erişebilir bilgilere, aynı anda ve simetrik olarak ulaştığı temel alınır. Bununla birlikte ortaya çıkan para, denge fiyatı olarak kabul edilir. Etkin piyasa nedir? Sorusunun cevabı bu şekilde açıklanabilir. Daha fazla bakacak olursak:
Hipotez, finansal piyasaların bilgi yönünden oldukça aktif çalıştığını gösterir. Buna göre bono ve senet gibi ticarete konu olan varlıklar, mevcut veriyi yansıtır. Ek olarak bu tez, yeni bilgiye en yüksek hızla tepki verildiğini savunur. Hipoteze göre yeni bilgi, şu anda bilinmeyendir. Ancak bu veri, gelecekte rassal bir şekilde ortaya çıkar.
Etkin Piyasa Özellikleri Nelerdir?
Etkin piyasada tüm bilgiler kullanıcılara gönderilir. Bu kişiler tarafından verilerin değerlendirilmesi beklenir, etkin piyasa özellikleri arasında, fiyatların rassal oluştuğu düşüncesi bulunur. Değerlerin birbirinden bağımsız olduğu varsayılır. Bu fiyatlar, elde edilen bilgiler ışığında değer bulur. Yatırımcılar, elde ettikleri veriler doğrultusunda kararlarını verirler.
Etkin piyasalarda senet fiyatları ve beklentiler, önceden elde edilen bilgiler ışığında ortaya çıkar. Piyasa fiyatı, beklentinin altındaysa hisse senedi alışı yapılır. Fakat menkul kıymetlerin fiyatı, pazarın üzerinde bulunuyorsa hisse senedi satışı yapılır.
Senet ve bono gibi menkul kıymetlerin değerlerini; geçmiş fiyat bilgileri, ulaşılan veriler ve iç bilgiler etkilemektedir. Bu veriler zayıf, yarı güçlü ve güçlü olarak sınıflandırılır. Zayıf formdaki etkinliklerde, menkul kıymetlerden az da olsa bir getiri sağlamak için eski fiyat hareketlerini temel alınır. Yatırımcılar geçmişteki ve şu anki fiyatları kıyaslayarak gelecekteki değeri öngörmeye çalışır.
Yarı güçlü formda hem piyasada oluşan fiyatlar hem de geçmişteki fiyatları incelenir. Bunlara ek olarak kamuya açıklanmış bilgiler göz önünde bulundurulur. Bu formda bütün bilgiler fiyata yansır. Bu çerçevede normalin üstünde getiri elde etmek mümkün değildir. Güçlü formda ise piyasa fiyatları, geçmiş değer bilgileri ve kamuya açıklanan tüm verilerde inceleme yapılır. Buna ek olarak da firma içi bilgiler de göz önüne alınır. Bu formda da şirket sahipleri ortalamanın üzerinde gelir elde edemez.
Etkin Piyasa Koşulları Nelerdir?
Piyasalarda anomali olabilir. Bu durum, sunulan veriler ile olağan olmayan eylemlerin uyuşmamasından oluşur. Hipotez kapsamında fiyatta sapma ise mümkündür. Etkin piyasa koşullarında, bu durum mevsimsel ve fiyat anomalisi olarak ikiye ayrılır. Mevsimsel olarak bir dönem öncesi ya da sonrasında oluşan sapmaya denir. Fiyat anomalisi ise aşırı ya da düşük reaksiyondan kaynaklı piyasalarda oluşan sağma durumunu gösterir.
Etkin piyasada, doğru koşulların sağlanması önemli bir konudur. Yatırımcıların gerekli tüm verilere erişebilmesi gerekmektedir. Bununla birlikte yatırımcılar, hisse senetlerinin alım ve satımını etkin piyasa modeli doğrultusunda gerçekleştirebilir.