Finans piyasasında yatırımcıların daha fazla yer almasında etkin rol oynayan daha az sermaye ile daha büyük hacimli işlemler yapılmasına olanak sağlayan sisteme kaldıraç (leverage) denir.
Forex piyasasının diğer piyasalara göre daha popüler olmasında ki en önemli faktörlerden birisi olan kaldıraç oranı, ülkeden ülkeye farklılık göstermektedir. Türkiye’de yapılan Forex işlemlerinde kaldıraç oranı, Sermaye Piyasası Kanunu’nda en fazla 1:10 olarak belirlenmiş durumdadır.
Forex piyasasında kullanılan kaldıraç oranı nasıl yorumlanmalı?
Türkiye, Forex piyasasında kullanılan maksimum kaldıraç oranı 1:10 ise şu anlama gelir: 1.000 dolar ile 10 bin dolarlık işlem yapılabilir. Yatırımcılar dilerse sermayesinin ya da teminatının belirli bir kısmını on katı büyüklükte bir yatırım yapabilir, pozisyon açabilir. Kar ve zarar hesaplaması ise yapılan bu işlem hacmi üzerinden hesaplanır.
Yatırımcıların kaldıraç etkisinden doğru stratejilerle faydalanması kar fırsatları yaratır. Öte yandan yüksek risk iştahı, yanlış stratejiler ve piyasa ile ters pozisyonlarda işlem yapılması da aynı oranda risk oluşturur, bu tüm işlemlerle kesinlikle göz ardı edilmemesi gereken bir disiplindir.
Yatırımcı teminatına oranla yüksek lot ile pozisyon açtığında, sermayesinin tamamını ya da çok fazla kısmını kaybetme riskiyle karşı karşıya kalabilir. Daha kesin bir ifade ile genellikle yatırımcının kayıplarının genişlemesi durumunda yatırılan teminat erir. Pozisyon aracı kurum tarafından ya da yatırımcı tarafından kapatılır. Yatırımcının kaldıraç kullanırken etkin teminat yönetimi yapması çok önemlidir.
Forex piyasasında kar/zarar oranı tamamen enstrümanın birim fiyatındaki değişime, kar/zarar miktarı ise işlemin hacminin büyüklüğü önemlidir. .
Kaldıraç nasıl hesaplanır?
Kaldıraç oranının hesaplarken şu formülü kullanırız;
Kaldıraç=Pozisyon büyüklüğü (Birim Fiyat x Miktar) / Pozisyon Teminatı(Marjin)
Yatırımcılar kaldıraç oranını bulmak istediğinde aşağıdaki tabloda bulunan verileri formülde yerine koyarak altın ve EUR/USD pariteleri için 1:10 kaldıraç kullanarak teminatınızla ne kadarlık işlem hacmi kullanabileceğinizi öğrenebilirsiniz. Diğer bir bakış açısı ile yapacağınız işlem hacmi için 1:10 oranında kaldıraç kullanarak ne kadar teminata ihtiyacımız olduğunu aynı formül ile hesaplayabiliriz.
Altın üzerinden 1:10 kaldıraç işlem örneği
ALTIN
1 ons Fiyatı 1.200$
Lot 1
Pozisyon Büyüklüğü 12.000$
Teminat 1.200$
Kaldıraç= 12.000/1.200= 10
Forex’te “1 lotluk altın yatırımı için ne kadarlık bir teminata ihtiyacınız var?” ya da “1.200 dolar teminat ile 1:10 kaldıraçta ne kadarlık bir yatırım yapabilirsiniz?” İşte bu ve benzeri soruların cevaplarını örnek üzerinden daha kolay verebilirsiniz.
Öncelikle pozisyonun değerini hesaplayalım;
Forex piyasalarında lot büyüklükleri enstürümanlara göre farklılık gösterebilir. Altın işlemi üzerinden örneklendirirsek verdiğimiz için altında 1 Lot = 100 onsa eşittir. 1 onsun değeri 1.200 dolar olarak düşünelim. Bu durumda 1 Lot altım işleminin değeri 10*1.200$ olaraktan 12 bin dolara eşittir. Yani 1 lotluk altın işlemi, ons fiyatını 1.200 dolardan ele aldığımızda 12 bin dolara eşittir. Diğer bir söylem ile açılan pozisyonun işlem hacmi 12 bin dolardır.
Peki bu pozisyon için ne kadar teminata ihtiyacınız var?
Peki 12 bin dolarlık bir işlem hacmi için ne kadar bir teminata ihtiyaç duyuluyor? Ya da 1.200 dolar teminatınız var veya teminatınızın 1.200 dolarlık kısmını kullanmak istiyorsunuz. 1:10 kaldıraç kullanarak ne kadarlık işlem yapabilirsiniz.
Hacim= TeminatKaldıraç 12.000$ =1.200$10
Kaldıraç formülünde yerine koyarak hesapladığımızda; 1:10 oranında kaldıraç ile 1.200 dolar teminat kullanarak 12 bin dolarlık işlem hacmi yaparız.
Kaldıraçsız işlem üzerinde 1.200 dolar teminat ile sadece 1.200 dolarlık bir yatırım gerçekleştirebilirdiniz. Kazancının veya zararınız bu oran üzerinden hesaplanır. Mesela; yüzde birlik yükselişte kazancınız 12 dolar olurdu.
Kazanç= 12 dolar
Kaldıraç olmasaydı ne kadarlık bir yatırım yapabilirdiniz, kaldıraç sisteminin avantajı nedir?
Kaldıraçlı işlemlerde ise 1:10 kaldıraç kullanarak 1.200 dolar teminat ile 1 lotluk altın işlemi yaparak 12 bin dolarlık yatırım yaparsınız ve yüzde birlik yükselişte kazancınız 120 dolar olurdu.
Kazanç: 120 dolar
Kaldıraç oranlarının doğru kullanılması özellikle finans piyasalarında yeni yatırımcılar için çok önemlidir. Kaldıraçlı bir piyasa olan Forex piyasasında hem karın hem de zararın kısa sürede oluşması kaldıraç etkisinin sonucudur. Kaldıraç etkisini düşürmek başarılı risk yönetimi sağlar mı?
Yatırım yaptığınızda hem yüksek kaldıraç oranının avantajlarından yararlanmak hem de dezavantajlarını azaltmak istiyorsanız para yönetimi stratejisi ile kaldıraç etkisinin yansımasını bir miktar değiştirebilirsiniz. Örneğin yatırımcı başlangıç teminatı oranını yüksek tutarak kaldıracın yansımasını azaltabilir.
Teminat Yönetimiyle Kaldıraç Etkisini Azaltabilir Misiniz?
Kaldıraç oranlarının doğru kullanılması özellikle finans piyasalarında yeni yatırımcılar için çok önemlidir. Kaldıraçlı bir piyasa olan Forex piyasasında hem karın hem de zararın kısa sürede oluşması kaldıraç etkisinin sonucudur. Kaldıraç etkisini düşürmek başarılı risk yönetimi sağlar mı?
Yatırım yaptığınızda hem yüksek kaldıraç oranının avantajlarından yararlanmak hem de dezavantajlarını azaltmak istiyorsanız para yönetimi stratejisi ile kaldıraç etkisinin yansımasını bir miktar değiştirebilirsiniz. Örneğin yatırımcı başlangıç teminatı oranını yüksek tutarak kaldıracın yansımasını azaltabilir.