Popüler yatırım araçlarından bir tanesi de kıymetli evraklardan olan bonolardır. Bu bugünkü yazımızda finans piyasaları ve özellikle de yatırımlarla yeni ilgilenmeye başlayan yatırımcılar için, konuya giriş niteliğinde bononun ne olduğundan ve belli başlı temel özelliklerinden bahsedeceğiz.
Bono Nedir?
Bono, bir devlet kurumunun ya da özel şirketin, yatırımcılardan aldığı borç karşılığında çıkardığı borç senedidir. Bir diğer deyişle, alınan bir miktar paranın belli bir süre geçtikten sonra ödeneceğini belirten ticari bir belgedir. Diğer bir adı emre muharrer senet olan bono, yatırımcılar tarafından portföylerini çeşitlendirmek için sık sık tercih edilen, risksiz bir yatırım aracı olarak görülmektedir.
Borç senetlerinin, iki şekilde tahsil edilmesi mümkündür; birincisi, ödeme zamanı geldiğinde alacaklının borçlu kişiye başvurması ve senedi vererek tahsilatı gerçekleştirmesi, diğer bir senaryo da ise alacaklı, ödeme zamanı gelmeden bankaya gider ve sahip olduğu senedi iskonto ettirip tahsilatını yapabilir.
Tahvil gibi bono da, sahibine bir şirketten ya da devletten belli bir miktar alacak hakkı doğurur. Hisse senetlerinin aksine, herhangi bir ortaklık hakkı getirmez. Ekonomik özellikleri sebebiyle kredi aracı olarak da düşünebilir. Bir menkul kıymet olduğundan dolayı, bono yerine zaman zaman senet kelimesi de kullanabilir. Bu durum zaman zaman hisse senetleri ile karıştırılmasına neden olmaktadır.
Bono Türleri
Hazine Bonosu/Devlet Bonosu: Devletin, kendi ihtiyaçlarını karşılamak için çıkarttığı borç senedidir. Bu senetler Türkiye Cumhuriyeti Hazinesi tarafından TL ya da döviz olarak çıkartılabilir, ve faizlerinin ödenmesi garanti olduğundan güvenli bir bono türüdür.
Banka Bonoları: Kalkınma ve yatırım bankaları, borçlu sıfatı ile çıkartılan senetlere banka bonosu denilmektedir. Halka arz edilecek olan banka bonolarının vadesi 60 – 360, tahsilli satılacak olanların vadesi ise 15 – 360 gün arasındadır.
Altın, Gümüş, Platin Bonoları: Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası üyesi bankalar ya da kıymetli maden aracı kurumları tarafından, kıymetli maden cinsinden çıkartılan senetlerdir. Bu borç senetlerinin, iskontolu, ya da iskontosuz olarak satılabilmesi mümkündür.
Finansman Bonoları: Anonim ortaklık statüsünde olan bankalar, büyük şirketler, finans kuruluşları tarafından ihraç edilen borç senetleridir. Bunlar, genel olarak, işletmelerin kısa vadeli fon ihtiyacına cevap vermek amacı ile kullanılırlar. Finansman bonolarının geri ödeme süreleri, en fazla dokuz ay olarak belirlenmiştir.