Olasılık hesaplamalarına tam olarak hakim değilseniz, belirli olay türleri hakkında yanlış varsayımlar ve tahminler yapma ihtimaliniz yüksektir. Bugünkü konumuz, kumarbazın yanılgısı (Gambler’s Fallacy) veya Monte Carlo yanılgısı (Monte Carlo Fallacy) olacak.
Oyuncu yanılgısı, bir raslantısal olayın başlangıcının, başka bir veya bir dizi olayın ardından meydana gelme olasılığının az ya da çok olduğuna dair yanlış eğilimdir. Rasyonel olarak baktığımızda bu düşünce çok yanlıştır. Geçmiş olaylar, belirli olayların daha sonra ortaya çıkma olasılığını etkilemez.
Örneklendirecek olursak, madeni para üst üste 20 kez atılmış ve her seferinde tura gelmiştir. Kumarbaz yanılgısını yaşayan birisine göre, bir sonraki yazı tura atışında yazı tarafının gelmesi daha muhtemeldir. Ne de olsa, bu kadar çok kez tura gelmişse, diğer sonuçların yani yazının gelme olasılığı zamanla ilgili değil mi?
Aslında bakacak olursak bu tamamen yanlış bir yaklaşımdır. Bir para atışında tura veya yazı gelme olasılığı her zaman yüzde 5’dir. Her yazı tura, bağımsız bir olay olduğu için, önceki tüm para atışlarında çıkacak sonuçların gelecek para atışları üzerinde hiçbir etkisi olmayacaktır.
En büyük örneklerden bir tanesi de, Slot makinesi önünde gerçekleşiyor, bir seferde saatlerce bir slot makinesinin önünde oturan kumarbazlar olur. Bu kumar tutkunlarının bazıları, her bir kaybedişin bir şekilde onları büyük ikramiye kazanmaya daha da yaklaştırdığına inanmaktadır. Fakat, bu kumarbazların fark etmediği şey, slot makinelerinin her bir kol çekişi için bir tane ikramiye kazanma olasılığı ile tasarlanmış olmasıdır. Yani her kumar oynayışta kazanma ihtimaliniz artmaz. Her kolu çekiş birbirinden bağımsızdır. Bundan dolayı, sadece jackpotu vuran bir makineyle ya da uzun zamandır para kazanılmamış bir makineyle oynamanız fark etmez.
Yatırımlarda Kumarbazın Yanılgısı
Birçok durumda, yatırımcılar kumarbazın yanılgısı ile karşı karşıya kalabilir. Örneklendirecek olursak, bazı yatırımcılar borsada birkaç seans geçtikten sonra yatırım pozisyonunda satış yapmaları gerektiğini düşünür. Bu durumun altında kurulan mantık ise hisse yeterince çıktı bundan sonra daha çıkmaz ya da hisse üç gündür yükselmedi demek ki yükselmeyecek. Diğer yandan, bazı yatırımcılar ardı ardına birkaç seans düşmüş bir hisse senedinin elinden çıkarmazlar. Çünkü hissenin yükselmesi bir zaman meselesi olarak görülür. Hisse senetleri piyasasında başka etkenlerde bulunur ve durum para atışından daha karmaşıktır. Fakat bu düşünce çizgisi, yine de kumarbaz yanılgısının bir yansımasıdır.
Kumarbazın Yanılgısından Kaçınmak
Kumarbazın yanılgınsan kaçınmak için, yatırımcılar bağımsız bir olayın bir sonra gerçekleşen şansa gelen sonucunun, önceki olay ne olursa olsun aynı olduğunu hatırlamalıdır. Bu, borsada ya da para atışı örneğinde ya da başka yatırım enstrümanlarında da geçerlidir. Uzun süredir düşen bir hissenin zamanının geldiğini düşünerek bir hisse satın almak, trendin döneceğini düşünmek düşünmek irrasyonel davranış örneğidir. Bu yüzden yatırımcılar bir trendin ne olacağını gerçekten tahmin etmek için yatırım aracına temel veya teknik analizlerine bakman gerekiyor.