Varantlarda kaldıraç kullanımı diğer kaldıraçlı piyasalardan çok ayrışmamakla beraber işlem koşulları olarak bazı farklılıklar taşır.
Varant piyasalarında yeni olan yatırımcılar tarafından bu ayrıcalıklı farklılıklar karmaşaya neden olabiliyor. Özellikle ayarlama ve etkin kaldıraç kavramları net anlaşılamıyor. Bununla birlikte ayarlama (gearing), etkin kaldıraç ile birlikte delta ve çarpan parametreleri hakkında bilgi sahibi olunması doğru varant strateji geliştirmek açısından önem taşır.
Varant piyasalarında kaldıraç kullanımda karışıklığa neden olan konulardan bir tanesi de “varantlarda ayarlama”, “delta” ve “etkin kaldıraç” kavramlarına birlikte bakalım.
Varantlarda ayarlama nedir?
Ayarlama (gearing); dayanak varlığa ne kadar varant primi ile yatırım hakkı kazanılacağını göstermektedir. Daha az miktar ile dayanak varlıkta yatırım hakkı sağlayan cazip varant özelliğidir. Ayarlama aşağıda belirttiğimiz formül üzerinden hesaplanır.
Ayarlama= (Dayanak Varlık Fiyatı x Çarpan)/Varant Fiyatı
Delta nedir?
Delta dayanak varlıkta bir birim değişime karşılık varantın değerinin ne kadar değişeceğini göstermektedir. Deltası yüksek olan varantlar dayanak varlık hareketlerine daha hassas hareket eder, delta azaldıkça dayanak varlık hareketlerinde hassasiyet de azalır.
Delta hakkında bir diğer unsur ise; karda olan alım varantlarında dayanak varlığın spot fiyatı kullanım fiyatından ne kadar fazla ise delta da o kadar yüksektir. Satım varantları için ise aksi bir durum söz konusudur.
Varantlarda etkin kaldıraç nedir?
Varantın fiyat hareketi spot veya vadeli piyasalarla işlem gören dayanak varlık ile genellikle aynı oranda olmaz. Dayanak varlık fiyat hareketinde ki yüzdesel değişimin varant fiyatını yüzde kaç etkileyeceği konusunda yaklaşık bir değere ulaşılmaya çalışılır. Bu durumda da etkin kaldıraçtan faydalanılır.
Etkin kaldıraç nedir?
Etkin kaldıraç, dayanak varlık fiyatının yüzde 1 değişmesi durumunda varant fiyatının yaklaşık yüzde kaç değişeceğini göstermektedir. Etkin kaldıraç ise aşağıdaki formül üzerinden hesaplanır.
Etkin kaldıraç= Ayarlama x Delta
Örneklendirecek olursak dayanak varlık yüzde 1 hareket ederse varant fiyatı ortalama yüzde kaç hareket eder sorusuna bu formül yaklaşık bir değer verir.
Varantlarda kaldıraç kullanımında dikkat edilmesi gereken hususlar
Spot veya vadeli piyasada dayanak varlık fiyatının sürekli değişmesi varant fiyatını da etkilemektedir. Bu yönden de etkin kaldıraç ve delta değerleri de değişir, cari etkin kaldıraç değerleri oluşur. Stratejilerin güncel kalabilmesi için cari etkin kaldıraç değerlerini takip etmesi gerekir.
Etkin kaldıraç oranları genelde prensip olarak karda olan varantlarda azalırken zararda olan varantlarda yükselmektedir.
Çok kısa süreli varantların zaman değeri etkisi de varantlarda kaldıraç kullanımında düşünülmesi gereken unsurlardan birisidir.