Enflasyon nedir sorusuna cevap vermek istersek; kelime anlamı olarak kabarma, şişme ve genişleme anlamına gelir. Ekonomideki kullanımına bakıldığında ise; fiyatlar genel düzeyindeki artış olarak tanımlanabilir. Yani mal ve hizmet fiyatlarının genel seviyesindeki artışlardır. Artması ile sadece belirli bir malın tutarı değil, bütün mal ve hizmetlerin tutarı artmaktadır. Dolayısı ile artması, satın alma gücünün düşmesi anlamına gelir.
Yıllık %200’ün üzerinde olması halinde, hiper enflasyon yaşanmış anlamına gelir. Bu bir krize sebebiyet vermektedir. Ancak deflasyon yaşanması durumunda, paranın satın alma gücüne artış görülmektedir. Yükselmesi, ülkenin ekonomik açıdan zorluklar yaşamasına neden olur. Yükseldiği ülkelerde yaşam standartları düşüş gösterir. Bu da paraya olan güveni azaltmakta ve yabancı paraya yönelimi artırmaktadır.
Gizli enflasyon: Fiyatlarda belirli bir artış olmadığı halde ekonomide oluşması durumuna verilen addır. Malların tüketiminde kısıtlamaların oluşması, karaborsacılığın türemesi, milli paranın karaborsada değer kaybetmesi gibi etkinleri olur.
Açık enflasyon: Talep, arz ve yapı olmak üzere 3 ana başlık altında incelenir. Toplam talebin toplam arzdan daha fazla olduğu durumlarda talep, toplam arzın toplam talebe göre daha fazla olduğu hallerde ise arz enflasyonu oluşturmaktadır. Yapı enflasyonu ise gelişmekte olan ülkelerde karşılaşacağımız bir durumdur.
Hiper enflasyon: Paranın çöküşü anlamına da gelmektedir. Paranın gayrimenkul gibi ölüm yatırımlara yöneldiği durumlardır.
Enflasyonun Sebepleri Nelerdir?
Enflasyon türleri ile mücadele edebilmek için öncelikle sebeplerini bilmek önemlidir. Nedenlerini ise aşağıda sıralayacağız.
Karşılıksız olarak dış piyasalardan ülkeye para girdiğinde, altın ve döviz miktarında artış yaşanması ile oluşmaktadır.
Ülkede yapılan harcamaların gelirlere oran ile daha fazla olmasıyla birlikte oluşmaktadır.
Üretim miktarının azalması, artmasına neden olur.
Üretim faktörlerinin ücretlerinde yaşanan artışlar, oluşumuna neden olur.
Dış borçların artması ile beraber oluşmaktadır.
Piyasadaki para arzının üretim ve verimlilik artış oranından fazla artması sebebi ile de artış gösterir.
Enflasyon Hesaplaması Nasıl Yapılır?
Hesaplamasının gerçekleşmesi için mal ve hizmetlerin zaman aralıkları ile incelenmeleri gerekir. Tüketici için mal ve hizmetlerin fiyat değişimlerinin hesaplanması için TÜFE kullanılmaktadır.
Üretici açısından fiyat değişimlerinin hesaplanması için ÜFE tercih edilmektedir. Ürün ve hizmetlerin ay içerisindeki fiyat değişimleri ile aylık, yıllık değişimleri ile ise yıllık oranı hesaplanır. Örnek vermek gerekirse; toplam değeri 200 TL olan bir ürün ertesi yıl 230 TL’ye alınıyorsa, fiyatında %15’lik bir artış görülmüştür. Bu artış da yıllık %15 olarak yansımaktadır.
Enflasyonun Ekonomik Etkileri Nelerdir?
Artış ile birlikte paranın alım gücü düşüş göstermektedir. Dolayısı ile tüketiciler eskiden aldıklarını bile alamaz hale gelebilirler. Ekonomideki etkileri ise şu şekildedir:
Üreticiler üretim yapmak yerine ellerindeki parayı emlak, altın veya dövize yatırmayı tercih ederler. Bununla birlikte piyasalarda dalgalanmalar oluşur.
İthalatta artış görülür. İhracat ise azalmalar yaşanır. Ödemeler de dengelerini koruyamamaktadır. Ülke içi fiyatların artması, ithal mallara talebin artmasına neden olur.
Büyük bir belirsizlik ortamı oluşur. Bu da ülkenin diğer ülkeler ile olan rekabet gücünün azalmasına neden olur.
Bütçe açığı ile beraber dış borçlanma da artış görülür.
Düşerse fiyatlar düşer mi? Yükselmesi ve düşmesi ne demek? Bunun ekonomiye ve şirketlere etkisi nedir? Ne zaman artar? Deflasyon nedir? Deflasyon daha mı iyi? Reel büyüme nedir?
Enflasyonun Sosyal Sonuçları Nelerdir?
Enflasyonun oluşması ile birlikte toplumun ekonomik düzeni bozulur ve buna bağlı olarak sosyal yaşamda da bozukluklar meydana gelir. Oluşabilecek sosyal sonuçlar ise aşağıdaki gibidir:
Ülkenin refah düzeyinde düşüş görülmektedir.
Vatandaşların tasarruf eğilimlerinde azalma gözlenmektedir.
Artması ile beraber maaş gibi sabit gelirler bunun daha gerisinden gelmektedir.
Yapılan yatırımlar azaldığı için buna bağlı olarak işsizlik ve yoksulluk artış gösterebilmektedir.
Artması ile beraber borçlular daha karlı hale gelmektedirler.
Enflasyonun etkileri arasında gelir dağılımının bozulması da bulunmaktadır. Sabit gelirlilerin gelirlerindeki artış oranının inflation oranından az olması ve serbest meslek grubundakilerin gelirlerindeki artışın enflasyon oranından fazla olması sebebi ile gelir eşitsizliği meydana gelmektedir. Bu da toplumda huzursuzluk oluşmasına, eşitlik ve adaletin sağlanamamasına neden olmaktadır.